Rechterlijke uitspraak verbiedt gedeelte van Nederlandse tournee “Kreutzersonate, Als het verlangen maar stopt”

Van 8 november 2016 tot 28 januari 2017 zijn in 44 schouwburgen in Nederland evenveel voorstellingen van het toneelstuk “Kreutzersonate, Als het verlangen maar stopt” geprogrammeerd, met in de hoofdrollen actrice Angela Schijf en haar echtgenoot, acteur Tom Van Landuyt, in een productie van de VZW Ilias (roepnaam naastdeburen).

Het toneelstuk is gebaseerd op de novelle Kreutzersonate van Lev Tolstoj, die op zijn beurt geïnspireerd is op de Kreutzer Sonata, een muziekstuk van Ludwig van Beethoven.

"Kreutzersonate, als het verlangen maar stopt" werd in 2015-2016 al tientallen keren succesvol opgevoerd (met dezelfde acteurs in de hoofdrollen) in diverse theaters in Vlaanderen en enkele schouwburgen in Nederland.

Bij de eerdere opvoeringen werd de live-muziek bij het stuk, in hoofdzaak de Kreutzer Sonata van Ludwig van Beethoven, uitgevoerd door de Vlaamse violiste Jolente De Maeyer en de Vlaamse pianist Nikolaas Kende. Voor het spelen van de live-muziek bij de geprogrammeerde opvoeringen van 8 november 2016 tot 28 januari 2017 werden de Nederlandse muzikanten Myrthe Helder (viool) en Nicolas van Poucke (piano) aangetrokken.

Jolente De Maeyer en Nikolaas Kende zijn daarop naar de Belgische rechter gestapt om de voorstellingen zonder hun deelname te verbieden.

Met vonnis van de Antwerpse Rechtbank van Koophandel van 6 oktober 2016 werd als voorlopige maatregel en in afwachting van een uitspraak ten gronde verbod opgelegd:

-aan Angela Schijf, Tom Van Landuyt en producent VZW Ilias “om het muziektheaterstuk Kreutzersonate – Als het verlangen maar stopt waar dan ook tussen 1 en 28 januari 2017 aan het publiek mee te delen zonder toestemming van de heer Nikolaas KENDE”

-aan Angela Schijf, Tom Van Landuyt en producent VZW Ilias “om de muziekkeuze en de wisselwerking ervan met de tekst van het muziektheaterstuk Kreutzersonate– Als het verlangen maar stopt tussen 8 november 2016 en 28 januari 2017 waar dan ook aan het publiek mee te delen zonder toestemming van heer Nikolaas KENDE en van mevrouw Jolente DE MAEYER”

Aan dit voorlopig vonnis werd een dwangsom verbonden per voorstelling dat het verbod zou worden geschonden.

In de gegeven omstandigheden tekenden de acteurs Van Landuyt – Schijf en het productiehuis Ilias (roepnaam naastdeburen) hoger beroep aan tegen de uitspraak van de Antwerpse rechter. In afwachting van de uitspraak in graad van beroep zal het uitgesproken verbod worden gerespecteerd. De voorstellingen tussen 1 en 28 januari 2017 zijn daarom noodgedwongen tot nader order afgelast. Ongeveer 8500 mensen zullen die voorstellingen niet kunnen bijwonen.

Bij de voorstellingen van 8 november tot 31 december 2016 zal de Kreutzer Sonata worden opgevoerd, maar zal geen gebruik worden gemaakt van de muziekkeuze die, volgens de Antwerpse rechter, van de hand is van Nikolaas Kende en Jolente De Maeyer en bijgevolg evenmin van “de wisselwerking ervan met de tekst van het muziektheaterstuk Kreutzersonate, Als het verlangen maar stopt”, hoewel deze klassieke werken, net als de novelle van Tolstoj, tot het publieke, respectievelijk muzikale en literaire gemeengoed behoren.

De Nederlandse topmusici Myrthe Helder en Nicolas van Poucke zullen bij het toneelstuk, naast Beethovens Kreutzer Sonata, enkele andere magistrale muziekstukken opvoeren die een sublieme en originele wisselwerking brengen met de tekst van het stuk.

Afzender: Ilias vzw (roepnaam naastdeburen)

Antwerpen, 7 november 2016

Geacht publiek,

Vanaf 1 januari 2017 mogen wij de voorstelling “Kreutzersonate, Als het verlangen maar stopt” niet meer in de Nederlandse theaters, of waar dan ook, brengen door een voorlopig verbod van een Antwerpse rechter.

Violiste Jolente De Maeyer en pianist Nikolaas Kende zijn naar de rechter gestapt om de voorstellingen zonder hun deelname te verbieden.

Wij zijn geschokt en intens bedroefd over deze verrassende uitspraak. Dat de muzikanten van het eerste uur op deze manier niet alleen ons en de schouwburgen, maar vooral u, het publiek, de opvoering van dit toneelstuk ontzeggen, gaat ons na aan het hart. Wij vinden het onvoorstelbaar dat men als uitvoerend kunstenaar zijn eigen sector zo kan treffen. Onvoorstelbaar dat men zijn collega musici verbiedt deze prachtige muziek te spelen. Onvoorstelbaar dat de uitvoering van een rechtenvrije partituur, waaronder stukken van J.S. Bach en Beethovens Opus 111, geen publiek forum mag krijgen. Onvoorstelbaar dat “Kreutzersonate, Als het verlangen maar stopt”, in hoofdzaak het verhaal van Lev Tolstoj (eveneens gemeengoed), niet mag worden medegedeeld aan het publiek.

Vanaf 1 januari 2017 heerst er een verbod op het brengen van het toneelstuk.

We staan met onze rug tegen de muur en moeten het voorlopige vonnis respecteren. Wij kunnen “Kreutzersonate, Als het verlangen maar stopt”, spelen tot en met 31 december 2016. De rechter heeft geen verbod opgelegd om het toneelstuk tot 31 december 2016 te brengen met Beethovens Kreutzer Sonata. Integendeel, hij heeft gesteld dat het opvoeren van die muziek bij het toneelstuk “de evidentie zelve” is. Voor de voorstellingen tot en met 31 december 2016 geldt alleen een verbod tot het opvoeren van het stuk met “de muziekkeuze” die volgens de rechter van de hand is van het koppel De Maeyer – Kende “en de wisselwerking ervan met de tekst”. Er zal bij de voorstellingen van 8 november tot 31 december 2016 dan ook geen gebruik gemaakt worden van de enkele muziekstukken die onder het verbod vallen. De Nederlandse topmusici Myrthe Helder en Nicolas van Poucke zullen bij het toneelstuk, naast Beethovens Kreutzer Sonata, enkele andere magistrale muziekstukken opvoeren die een sublieme en originele wisselwerking brengen met de tekst van het stuk, met name muziek van César Franck, Christoph Gluck en Frédéric Chopin.

Met pijn in ons hart maar nog altijd gebeten door de liefde voor het theater, groeten we u en hopen we dat we weldra voor u op de planken kunnen staan. Om het met de woorden te zeggen van Herman Teirlinck: “Het publiek moet het toneel krijgen dat het verdient”.

Hartelijk dank voor uw begrip.

Tom Van Landuyt & Angela Schijf